Wees eens Eerlijk...

Als je bezig bent met de meest elementaire principes en waarden en je vraagt bij mensen om ze te benoemen, dan zijn er altijd wel twee die er uitspringen: rechtvaardigheid en eerlijkheid. Maar als je dan doorvraagt, dan blijkt dat juist ook dit de twee meest genoemde oorzaken zijn bij conflict. "Het is niet eerlijk verlopen!", "Ik voel mij in mijn rechtvaardigheid aangetast!"

Als je dat hoort, dan is de kans groot dat je dat bij de andere partij ook hoort. Als team- en organisatiecoach kom ik dit regelmatig tegen bij conflictsituaties. Voor een 3DMens interessante materie..., dus daarom op dit blog ruimte voor dit onderwerp.

Wat gaat er eigenlijk nog verder dan eerlijkheid en rechtvaardigheid? Wees eens eerlijk...weet je dat?
Om het begrijpelijk te maken is er veel geëxperimenteerd met het zogenaamde Ultimatumspel. Dit is gedaan op mondiaal nivo, met verschillende culturen, verschillende groepen en in alle gelaagdheden die je maar kan bedenken. Wat houdt het spel in? Twee spelers, iemand is gever en iemand is nemer. De gever krijgt tien briefjes van 1 dollar. De gever mag vervolgens 1 of meer briefjes aan de nemer geven. Hij mag zelf bepalen hoeveel. De nemer mag het aannemen, maar dat hoeft niet. Die mag dus ook weigeren. Doel van het spel is om altijd te eindigen met geld voor beiden. Er mag dus niemand niets hebben.

Puur rationeel bekeken zou je zeggen, dat de gever dan 1 briefje geeft en de nemer dat ene briefje accepteert. Het doel is gehaald! Maar zo werkt het in de vele experimenten niet. De werkelijkheid is dat de gever vaak de helft, vijf briefjes, geeft en de nemer die vijf ook accepteert. Zo hebben ze beiden evenveel! Dat is eerlijk....
Opvallend is dat als de gever minder dan de helft biedt, het niet wordt geaccepteerd door de nemer...De reden? Het is niet eerlijk. Gevolg is dat beiden dus verliezen, want in het spel is het doel niet gehaald (ze moeten immers beiden geld hebben).

Wat je ziet met dit spel is dat mensen, van welke cultuur dan ook, altijd in de basis het rechtvaardigheidsbeginsel kennen. Wat blijkt? Het is een kwestie van interpreteren. Door de schaarste in het spel en het gestelde doel verliest de gever altijd. Hij moet altijd iets van zijn geld weggeven.

Wat gaat dan wel verder dan het beginsel dat iedereeen kent? Wat is nou nog meer waard? Volgens Covey is dat het synergiebeginsel. Een rechtvaardige of eerlijke oplossing is niet genoeg. Lastig he als je dit leest, maar ik zie daar ook wel wat in. Wat hij bedoeld is dat er altijd meer is, je zou gewoon kunnen bespreken hoe succes er uitziet. Daar ga je met elkaar over in gesprek. Schrijf de antwoorden die het eerst opkomen gelijk op, de meest spontane antwoorden zijn de beste. Maak samen een lijstje met succescriteria. Stel dan deze vragen: is iedereen betrokken bij het vaststellen? Is er voldoende inbreng van iedereen? Wat willen we nou echt? Wat moet er dan gebeuren? Welke resultaten zouden voor iedereen winst zijn? Kijken we voldoende ver, zodat we echt naar iets beters toewerken?
Deze vragen gaan verder dan de basiswaarden rechtvaardigheid en eerlijkheid. Als je in staat bent dit te overstijgen, dan kun je echt creëeren.

En wees eens eerlijk....is dat niet beter voor het bereiken van synergie of co-creatie?




(vrij naar Covey's Het derde alternatief)