Effectieve of...ineffectieve leider? Deel 1

Ineffectief of effectief?

Wat maakt de ene leider nu effectief en de andere ineffectief? Een vraag die niet eenduidig is te beantwoorden. Ik zal proberen om vanuit de 3DMens visie dit wel scherp te krijgen.

In mijn eerdere blogreeks over de Roddelaar Ontmaskerd (zoek dit op trefwoord en je hebt alle artikelen) heb ik al wat uit de doeken gedaan over de verschillende ego-toestanden. Deze toestanden zijn gerelateerd aan de theorie van Eric Berne. In die theorie, ook wel bekend als de Transactionele Analyse (TA), onderscheidt hij dat er drie attitudes zijn van waaruit wij denken, voelen en handelen. De visie op de drie dimensionale mens is onder andere voortgekomen uit deze analyse.

Waar het om gaat is dat we vanuit één van die drie toestanden reageren in communicatie met elkaar.
Dit zijn :
De Ouder: hier reageer je vanuit de normen en waarden zoals die vroeger al bij je zijn vastgelegd.
De Volwassene: dit zijn reacties die overeenkomstig zijn van wat zich in het hier en nu aandiend in de actuele realiteit.
Het Kind: dit zijn je reacties in het hier en nu zoals je die als kind ook had.

Iedere leidinggevende zou zich bewust moeten zijn van die ego toestanden, omdat het veel zelfinzicht geeft en helpt bij het effectief maken van communicatie.

Voorbeeld ineffectief

P = prikkel, R = respons

Een leidinggevende klaagt al een tijd over een medewerker. Die medewerker ligt niet goed in de groep en zorgt er volgens hem voor dat de prestaties achterblijven. De leidinggevende heeft het signaal niet direct opgepakt en even op zijn beloop gelaten, maar begint er van te balen. Hij heeft een 1 op 1 gesprek gehad en dit heeft niet echt geholpen.

De Ouder (ego toestand) heeft waarschijnlijk gesproken met de Kind (egotoestand van de medewerker). Vooral de kritische houding (P) van de manager en zijn klaagzang hebben doorgewerkt bij de medewerker op zijn Kind. Hij voelt zich machteloos en zelfs verdrietig om de aantijgingen uit de groep en de leidinggevende. Volgens de theorie van Berne stuurt de leidinggevende een negatieve transactie van (kritische) Ouder naar (Aangepaste) Kind. Door die negatieve transactie werkt het door op gevoels nivo en reageert de medewerker als veroordeeld door de situatie (R). Hij verdedigt zijn standpunt over zichzelf in de groep. Ze kunnen beiden de situatie zo in stand houden. Want de medewerker belooft beterschap, doet daarvoor ook zijn best, maar evengoed gaat de groep zich toch weer tegen hem keren, waardoor de leidinggevende nog meer baalt... en weer gaat klagen.

Wanneer barst de bom?  

Magische Oplossing

Nee, niet direkt denken aan een poedertje vermengt met vloeibare stof...Een soort toverdrank. Een drank die je inneemt bij een probleem...en dan lost het probleem als vanzelf op. Nee, dit artikel gaat over Miskenning. Miskenning wordt beschreven als het onbewust negeren van informatie die relevant is voor de oplossing van een probleem.

Wat hiermee wordt bedoeld? Voorbeeld:

Een leidinggevende wil er vanaf zijn om ieder jaar de roosters voor de meivakantie te maken. Hij weet vantevoren dat dit een lastig onderwerp is voor de teamleden. Waar het in een deze situatie om gaat is dat medewerkers zelf leren om voor dit onderwerp verantwoordelijkheid te nemen. Wat gebeurt er als de leider zegt het niet meer te willen doen? Op dat moment blijkt dat er relatief veel medewerkers min of meer een onprettig gevoel ervaren, maar dat nog 'inhouden'. De leidinggevende kan dus wat verzet verwachten....Daar gaat miskenning over.

Wat feitelijk gebeurt is dat de interventie van de leidinggevende 'niets doen' een beweging creëert om een 'oude rol' op te roepen, nl een Kind rol bij de teamleden. De Kind rol heeft verwachtingen tav de Ouder (leider) en even klopt die verwachting niet. De Ouder is passief en dan wordt het Kind actief (bv door verzet) of nog passiever (hopen dat de leider het weer alsvanouds gaat doen). Feitelijk doet zich een probleem voor (storing). De manier waarop mensen automatisch reageren op een dergelijk probleem is vaak al vroeg in het leven vastgelegd. Zo ook nu. Degene die hierbij irritatie ervaart en besluit hier niets mee te doen en bv zwijgt hoopt op een Magische Oplossing. De Magische Oplossing betekent dat iemand vanuit de Kind rol vertrouwt op 't eigen Script (*). Het Kind deel gelooft nl dat 'het vanzelf overgaat'. Dus geen actie nemen is het besluit. Hiermee wordt de eigen invloed miskent. Het is zelfs zo dat de irritatie zich kan gaan opbouwen en disproportioneel wordt. Er ontstaan oordelen over de persoon (leider) en het projectiemechanisme en inpluggen en uitpluggen mechanisme werkt. Hier is sprake van een Miskenning. Zonder het zich goed zelf te beseffen wordt (niet) gereageerd in het hier en nu, maar feitelijk herhaalt iemand iets uit 't verleden en wordt geen verantwoordelijkheid genomen. De leider heeft dan te maken met medewerkers die zich beter voelen bij de 'oude rol' en dus de roosters niet zelf gaan maken. De leider moet een bittere pil slikken en echt moed houden, want anders gaat ie in op het appel. Tijd nemen voor verantwoordelijkheid nemen van teamleden is van belang. Deze storing vergt discipline, overleg, geduld en enige mate van Volwassenheid. 

3DLeiders weten daarmee dat er nog een optie is om te reageren op het probleem (leider maakt bespreekbaar om rooster niet meer te maken). Namelijk als medewerkers reageren vanuit Volwassenheid, waarbij iemand volledig gebruik maakt van het volwassen denken, voelen en handelen om een probleem aan te pakken. Door te vragen, te onderzoeken en samen te ont-dekken hoe het bij een probleem (in dit geval zelf geen verantwoordelijkheid nemen om rooster te maken) werkt. Het mechanisme rondom 'eigenaarschap' wordt een stuk duidelijker in een Volwassen interactie. Nu worden de Volwassen vermogens benut en zijn er echt magische oplossingen mogelijk. De leider leert zijn team te leren en te ont-dekken wat eronder schuil gaat. Leer dus bewustwording van die Miskenning te bespreken. Met kleine stappen beginnen grote bewegingen....

Wat wil jij nu echt 's magisch oplossen...?

(*) = een persoonlijk levensplan, waartoe onbewust op jinge leeftijd wordt besloten als reactie op interne en externe ervaringen, eindigend in een onbewust gekozen en vastgestelde uitkomst (E. Berne)