Draag geen roze schoenen!

Team Anatomie

Volgende week start ik met een nieuwe reeks artikelen over Team Anatomie. Een krantenartikel in de AD Sportwereld van afgelopen zaterdag zette mij aan het denken. Dit past wel een beetje als voorafje voor die te schrijven reeks...

Aanleiding: een voetballer draagt tijdens de training roze voeltbalschoenen. De trainer geeft hem daarvoor een ludieke (corvee) straf. Argument van de trainer: "Roze schoenen horen niet thuis op het voetbalveld, maar op de balletvereniging" en verderop: "het is een straf met een knipoog, maar wel met een serieuze ondertoon. Ik houd gewoon niet van die roze dingen".

Team script schrijven

Wat gebeurt hier? En ik wil het specifieke geval niet groter maken dan het is, maar wel als metafoor gebruiken voor wat in (team)coaching de onderstroom wordt genoemd. Feitelijk schrijft de trainer een stukje 'script' voor dit team. Hij heeft een oordeel over roze schoenen en vindt dat ze niet thuishoren op het trainingsveld, omdat ie er niet van houdt. Zijn gedachte kan zomaar een ongeschreven regel worden. De betreffende voetballer krijgt een ludieke straf en zegt zich voor te nemen zijn roze schoenen niet in te wisselen voor een andere kleur. Hij gaat daarmee dus wel in op de straf (corvee), maar niet in op de onderliggende gedachte. Hij accepteert de straf en gaat dus ook in verzet...Is de trainer hier schuldig? Hij zal zeggen dat de speler schuldig is 'dan moet ie maar geen roze schoenen aan doen'. De speler schuldig? Hij zal zeggen dat de trainer een probleem heeft. Zij gaan dit samen in stand houden....en dit wordt onderstroom in dat team..en zo ontstaat Spel (hoofdletter S, vanuit de Transactionele Analyse).

Hoe herkenbaar voor managers? Hoe ontstaan nou conflicten? Dit is hoe onderstroom wordt genegeerd, hoe onvrede en ongeschreven regels worden ontwikkeld. Dit is hoe Spelen in teams en organisaties ontstaan (daarover in de reeks meer). Nu zijn het nog schoenen, maar wat als ie straks niet goed speelt? (lees ook Script in teams over de apen en de banaan nog eens). De trainer is de leider en heeft daarmee invloed op het (waarde)systeem en de regels en opvattingen in zijn team. Hij schrijft daarmee Script.

Onvolwassen team

Dit zijn tekens van onvolwassenheid en zonder iemand schuldig te verklaren, hier is sprake van onderstroom en dat heeft in de tijd een negatief effect. De dramadriehoek ontstaat vanuit Onvolwassenheid (zoek in mijn blog op trefwoord 'dramadriehoek').

In een volgend stadium zijn voorspellingen te doen over de sfeer van dit team en de resultaten. De 'regel' impliceert namelijk nog veel meer .....en zeg 's eerlijk zou jij in dat team willen spelen?

Volgende week Team Anatomie Les. Blijf je volgen?

Script in Teams

Tijdens teamcoach opleidingen wil ik nog wel eens een kort verhaaltje vertellen/voorlezen uit een boek of artikel om iets toe te lichten. Bijvoorbeeld het Script in een Team vertelt met deze metafoor: 

De apen en de banaan.
In een apenkooi wordt bovenin een banaan opgehangen aan een touw. Een stuk daaronder staat een kleine stellage van bomen en takken. De eerste aap die initiatief neemt en naar boven klimt en vervolgens de banaan wil pakken wordt door een verzorger natgespoten, evenals alle andere apen in die kooi. De apen kijken vervolgens vreemd op bij de actie van de verzorger.
Na een tijdje is er een andere aap die het probeert en klimt op de stellage naar boven. Zodra hij vlakbij de banaan is wordt hij en alle andere apen natgespoten. Vervolgens is er een derde aap die het wil proberen. De andere apen behoeden hem naar boven te klimmen en houden hem met geweld tegen.
Een van de apen wordt door de verzorger vervangen door een nieuwe aap die van niets weet. Hij ziet de banaan hangen en slingert zich geinteresseerd een weg naar boven.
De andere apen weten hem halverwege nogal hardhandig tegen te houden. Zij weten wat er kan gebeuren. De nieuwe aap kijkt verrast en verbaasd om zich heen. Hij snapt er niks van.
Dan wordt wederom een aap vervangen door een nieuwe onwetende aap. Deze overkomt exact hetzelfde. De eerste nieuwe aap die in de kooi kwam doet lekker mee in de hardhandige actie.
Na een tijdje hebben de verzorgers alle apen vervangen. Geen van de nieuwe en reeds vervangen apen klimt nog naar boven om de banaan aan het touw te pakken. Geen van de apen in de kooi heeft het natspuiten meegemaakt.

Een mooie metafoor over hoe script in teams en organisaties het gedrag bepaalt. Waar nieuwe mensen in teams of organisaties onbewust onveiligheid ervaren en zich (onbewust) aanpassen aan de heersende werkwijzen is sprake van aanpassing aan het script, oftewel het 'levensplan' waartoe het team of de organisatie al in een zeer vroeg stadium heeft besloten. Het script is vaak al 'geschreven' door de oprichters/initiatiefnemers. Systeemdenkers (en dat zijn 3DMensen) 'doorzien' dit en proberen steeds bewust-zijn te hebben op wat er speelt. Dus ook wat betreft dit onbewuste 'levensplan'. Ik kom hier in later artikel nog op terug.